Wat is een circulaire economie?
In een volledig circulaire economie worden alle gebruikte onderdelen van of materialen in een product zonder kwaliteitsverlies ingezet in hetzelfde of een ander product. Er is sprake van een kringloop van materialen en daarom noemen we het ook wel een kringloopeconomie.
Wat is het doel?
Het belangrijkste doel van een circulaire economie is een zo hoogwaardig mogelijk hergebruik. Waar mogelijk wordt het gehele product hergebruikt. Het product behoudt daarbij zijn oorspronkelijke functie of krijgt een nieuwe functie. Als hergebruik van het gehele product geen optie is, dan worden zo mogelijk de onderdelen van het product hergebruikt. Als ook dit geen optie is, dan kunnen de materialen hergebruikt worden.
Een voorbeeld om het bovenstaande te illustreren. Een auto die wordt ingeruild bij de dealer wordt zo mogelijk doorverkocht aan een nieuwe eigenaar. Van een auto die niet meer verkocht kan worden, kunnen mogelijk nog wel onderdelen, zoals de motor of versnellingsbak, gebruikt worden om een andere auto te repareren. Als ook dit geen optie meer is dan kunnen de materialen zoals het metaal, plastic en rubber, worden hergebruikt.
Waarom is het belangrijk?
De negatieve impact die wij mensen op de aarde en het milieu hebben, is groot. Zo verandert het klimaat in rap tempo, raken grondstoffen uitgeput, vervuilt het milieu en neemt de biodiversiteit fors af. Het gevolg hiervan is dat de leefbaarheid van onze aarde afneemt. Alle reden dus om de impact die we hebben, te verkleinen.
Zoals gezegd, het belangrijkste doel van een circulaire economie is een zo hoogwaardig mogelijk hergebruik. Hoe hoogwaardiger het hergebruik van een product, hoe minder energie en grondstoffen er nodig zijn en hoe minder afval en schadelijke uitstoot het oplevert. De impact die we hebben op de aarde en het milieu kan met een circulaire economie aanzienlijk verkleind worden. Daarom is het belangrijk.
De R-ladder
In literatuur over een circulaire economie wordt gesproken over strategieën, de zogenaamde R-en. In de onderstaande tabel worden deze strategieën toegelicht. Deze tabel wordt een R-ladder genoemd. Een lagere trede correspondeert met een lagere circulariteit en dus een grotere impact op de aarde en het milieu. Naast de onderstaande algemene R-ladder zijn er ook R-ladders die zijn toegespitst op ‘klussen en verbouwen’ en ‘het kopen van kleding’ (zie bij verder lezen). De ladders helpen je om de principes van circulaire economie toe te passen in de praktijk.
R | Strategie | Toelichting | Wat kun jij doen? |
Rethink | Omdenken | Bewustwording is een belangrijkste stap om te komen tot de circulaire economie. Het vergroten van kennis, vaadigheden en het gevoel van urgentie. De Stichting Duurzaam Steenwijkerland zet zich hiervoor in. | • leen of deel producten in plaats van ze te kopen; |
Redesign | Herontwerp | Er valt veel winst te behalen als er bij het ontwerp van een product al goed nagedacht wordt over duurzame materialen, een lange levensduur, eenvoudige reparatie en hoogwaardig hergebruik. Zo zijn elektronische producten die niet geopend en dus niet gerepareerd kunnen worden uit den boze. | Koop producten waarbij goed is nagedacht over duurzame materialen, een lange levensduur, eenvoudige reparatie en hoogwaardig hergebruik. |
Refuse | Weiger | Producten of verpakkingen weigeren die een negatieve impact hebben op de aarde en het milieu. | • koop onverpakte producten; |
Reduce | Reduceer | Het productieproces wordt zodanig aangepast dat er minder grondstoffen en energie nodig zijn en de impact op de aarde en het milieu geminimaliseerd. | • kies afvalarme alternatieven: een digitale krant, tijdschrift of nieuwsbrief i.p.v. op papier; |
Reuse | Gebruik opnieuw | Produkten hergebruiken of ter hergebruik aanbieden. | Koop een tweedehands product in plaats van nieuw en verkoop of geef spullen die je niet meer gebruikt aan anderen. Je kunt ook producten delen met anderen zoals bijvoorbeeld een auto of gereedschap. |
Repair | Repareer | Goed onderhoud zorgt ervoor de een product langer mee gaat. Gaat het stuk dan kan reparatie voor een verlengde levensduur zorgen. | Repareer of laat repareren als het product kapot is in plaats van een nieuwe te kopen. Zo zijn er repaircafé's die apparaten repareren en winkels die bijvoorbeeld kleding of schoenen kunnen herstellen. |
Refurbish | Vernieuwen | Er zijn diverse bedrijven die refurbished producten aanbieden zoals electronica en inktpatronen. De producten worden schoon gemaakt, op de juiste werking gecontroleerd en zo nodig hersteld. Dit voorkomt dat die producten afgedankt worden en de consument heeft het voordeel van een lagere prijs. | Vernieuw een product of laat het opknappen. Gebruikte artikelen zoals smartphones of tablets worden steeds vaker hersteld of vernieuwd om verkocht te worden tegen een lagere prijs dan een gloednieuw product. |
Remanufacture | (Onderdelen) vermaken | Er worden nieuwe producten gemaakt met (onderdelen van) oude producten. Of er worden bestaande producten gerepareerd met onderdelen van oude producten. Zo is het in de autobranche heel gebruikelijk om bij (dure) reparaties onderdelen van oude auto's te gebruiken in plaats van nieuwe. | Maak nieuwe producten van (onderdelen van) oude of defecte producten. |
Repurpose | Geef het een andere functie | Een product een andere functie geven. Zo worden in het Infopunt Duurzaam Doen de latten van bedbodems gebruikt om wanden te decoreren. | Hergebruik een product met een ander doel. Zoek |
Recycle | Verwerk en hergebruik materialen | Verwerking van afval tot grondstoffen en het hergebruik van materialen. In Nederland wordt relatief veel gerecycled, dat is positief. Recyclen kost echter energie en gaat vaak gepaard met kwaliteitsverlies. | Scheid producten of materialen die je niet meer gebruikt. |
Recover | Win terug | Hierbij gaat het om energieterugwinning uit materialen. Een voorbeeld hiervan is het gebruik van de warmte die vrij komt bij het verbranden van restafval. | Dit is aan de industrie, hierbij gaat het om energieterugwinning uit materialen. |
Verder lezen
In de factsheet van Milieu Centraal vind je meer informatie over dit onderwerp.