Duurzaamheid, wat is dat nou eigenlijk?
Een zoektocht op het internet levert tal van deels overlappende definities. Vaak geciteerd wordt de definitie uit het in 1987 verschenen VN-rapport Our Common Future: ‘Voorzien in de behoeften van de huidige generatie, zonder daarmee de mogelijkheden in gevaar te brengen voor toekomstige generaties om ook in hun behoeften te voorzien’. Deze definitie geeft echter geen duidelijke kaders over wat wel en niet duurzaam is.
Een aantal wetenschappers heeft daarom getracht deze lacune in te vullen. Zij hebben allereerst nagedacht over wat de kernoorzaken zijn van onduurzaamheid waarmee we de toekomst voor de generaties na ons in gevaar brengen 2):
- De samenleving delft en verspreidt systematisch grondstoffen uit de aardkorst (bijvoorbeeld fossiele brandstoffen en zware metalen) in een veel hoger tempo dan het tempo waarin deze stoffen terugkeren in de aardkorst. Dus hopen deze giftige stoffen zich op.
- De samenleving produceert systematisch meer (natuurvreemde) stoffen dan de natuur in haar natuurlijke cycli kan verwerken (bijvoorbeeld dioxines, DDT and PCB’s). Dus hopen ook deze giftige stoffen zich op en vergiftigen ons leefmilieu.
- De samenleving put systematisch hulpbronnen van de aarde sneller uit dan ze kunnen worden aangevuld en tast deze zodanig aan dat ze onherstelbaar beschadigd raken (bijvoorbeeld door overbevissing, grootschalige houtkap, bebouwen van vruchtbaar land met ingrijpende infrastructuur, of door andere manipulatievormen van ecosystemen). Dus ondermijnen we de leefbaarheid en het vermogen van de Aarde ons te dragen.
- We onderwerpen mensen aan omstandigheden die systematisch het vermogen om in hun basisbehoeften te voorzien ondermijnen (bijvoorbeeld via uitbuiting, uitsluiting en onderdrukking). De binnen FSDD gehanteerde basisbehoeften voor de mens zijn: Veiligheid, Participatie, Rust, Creëren, Levensonderhoud, Vrijheid, Identiteit, Begrip en Affectie. Als die behoeften niet vervuld worden, worden mensen ongelukkig en ziek. Gemeenschappen vallen uit elkaar en mensen gaan steeds onduurzamer, ongezonder, korte-termijn gedrag vertonen.
Vervolgens hebben zij de bovenstaande kernoorzaken van onduurzaamheid vertaald in vier duurzaamheidsprincipes. Als je je aan deze principes houdt, dan handel je duurzaam 1):
- breek de natuur niet sneller af dan de tijd die nodig is om te herstellen;
- breng niet meer en sneller stoffen uit de aardkorst in het milieu dan de natuur kan verwerken;
- breng niet meer en sneller natuurvreemde stoffen in het milieu dan de natuur kan verwerken;
- doe geen dingen waardoor anderen beperkt worden in het kunnen vervullen van hun basisbehoeften.
In de praktijk betekent dit 2):
- geen gebruik van fossiele brandstof, kunstmest, zware metalen en radioactieve elementen;
- gebruik van biobased en bioafbreekbare stoffen, hoogwaardig hergebruik en recycling;
- goed ecosysteembeheer, behoud en herstel van ecologische functies en diversiteit;
- zorgen voor levensonderhoud, veiligheid, vrijheid (mensenrechten), fair trade, participatie ed.
Bronnen: